Historia parafii
pw. NMP Wspomożycielki Wiernych w Szamocinie

Opracowanie: mgr Mikołaj Wełnic

Lata XX. 20 wieku

Parafia pw. NMP Wspomożycielki Wiernych w Szamocinie została erygowana z dniem 1 grudnia 1922 roku na mocy dekretu kardynała Edmunda Dalbora, metropolity poznańskiego i prymasa Polski. Wcześniej, miasto i przyległe wsie wchodziły w skład parafii rzymskokatolickiej w Margoninie.

Początków utworzenia samodzielnej parafii, a także budowy kościoła należy doszukiwać się w połowie XIX wieku, bowiem wówczas ówczesny proboszcz parafii w Margoninie – ks. Andrzej Kranz (†1863), obiecał mieszańcom Szamocina, że w mieście powstanie katolicka świątynia. Niestety, jego przedwczesna śmierć uniemożliwiła mu dotrzymania złożonej obietnicy. Jednak plany budowy nabierały kształtów, gdyż już w 1866 roku podjęto konkretne starania w sprawie powstania kościoła – sporządzono kosztorys oraz wyznaczono działkę, którą podarowało małżeństwo Schwemin z Szamocina. Mimo wielu kroków, jakich podjęli się wówczas szamocińscy katolicy, realizację zamierzonego celu odłożono prawie na 40 lat. Powodem tego były najprawdopodobniej różne nieszczęścia, które dotykały mieszkańców – m.in. pożary oraz epidemia cholery. Sprawa budowy kościoła ożyła na nowo pod koniec XIX wieku, kiedy na stanowisko proboszcza w Margoninie powołano ks. Franciszka Lurca. Właśnie ten kapłan, zauważając potrzebę kościoła w mieście, doprowadził wcześniejsze plany do szczęśliwego finału. Budowa kościoła w Szamocinie (wówczas był to teren wsi Smolary, przylegającej do miasta) rozpoczęła się w 1898 roku, a zakończyła się w latach 1905-1906. Świątynia otrzymała wezwanie Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych i do 1922 roku miała status kościoła pomocniczego parafii w Margoninie.

Po 3 latach od otwarcia kościoła na rezydencję do Szamocina został skierowany ks. Wojciech Bajerowicz, który był pierwszym kapłanem, jaki zamieszkał na stałe w mieście. Następnie, w latach 1916-1921, obowiązki duszpasterskie sprawował po nim ks. Idzi Sutarski. Obydwaj kapłani oficjalnie byli wikariuszami parafii pw. św. Wojciecha w Margoninie.

Pierwszym proboszczem nowo utworzonej parafii w Szamocinie został mianowany ks. Edward Mrotek. Ówczesna wspólnota parafialna była zróżnicowana narodowościowo, gdyż 20% parafian stanowili katolicy pochodzenia niemieckiego. W 1922 roku w samym Szamocinie mieszkało 1617 osób, w tym: 830 katolików, 733 ewangelików i 54 żydów.

W 1924 roku zakupiono dla parafii budynek podworski (obecny Dom Dziecka przy ul. Staszica) z przeznaczeniem na plebanię. Nowo powstała parafia bardzo dynamicznie  rozwijała się pod zarządem ks. Mrotka, bowiem m.in. w 1923 roku powołano do istnienia Towarzystwo Śpiewacze im. I. J. Paderewskiego, którego długoletnim prezesem i dyrygentem był Antoni Gruntkowski (pełnił on również funkcję organisty), w 1926 roku powstało Towarzystwo Pań Miłosierdzia św. Wincentego oraz założono także cmentarz przy ul. Wyszyńskiego.

Od 1921 roku na terenie miasta i parafii posługiwały siostry zakonne ze Zgromadzenia Córek Matki Bożej Bolesnej (Siostry Serafitki), które przybyły do Szamocina, aby podjąć pracę jako pielęgniarki w Szpitalu Miejskim. Następnie, wiosną 1923 roku, otworzyły także ochronkę dla dzieci (ówczesne przedszkole). W szpitalu siostry pracowały do początku lat 70. XX wieku, po czym posługiwały tylko przy parafii, zajmując się katechizacją oraz wystrojem kościołów. Siostry Serafitki mieszkały w Szamocinie do 2010 roku.

Drugim z kolei przedwojennym proboszczem był ks. Bolesław Filipowski (1929-1946). W czasie jego urzędowania m.in. założono w 1932 roku w parafii Akcję Katolicką, która od samego początku zrzeszała w swoich strukturach bardzo liczną grupę parafian. Po II wojnie światowej nowym proboszczem został ks. Stanisław Fołczyński. Zaadaptował on do celów kultu katolickiego były zbór Kościoła ewangelicko-augsburskiego, mieszczący się na pl. Wolności, czyli obecny kościół filialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła. Ponadto za jego czasów powstała przy kościele parafialnym grota Matki Bożej z Lourdes. W latach 1958-1961 proboszczem w Szamocinie był ks. prałat Wiktor Miedziński, a po nim urząd ten pełnił ks. Bogdan Podhalański.

Procesja Bożego Ciała – ok. 1930 r.

Od 1958 roku dla szamocińskiej parafii zaczęli być wyznaczani dodatkowi księża, którzy pracują jako wikariusze.

W dniu 15 grudnia 1965 roku nowym proboszczem został ks. Wacław Kusztelak. Był on dotychczas najdłużej urzędującym kapłanem w parafii, gdyż duszpasterzował jako proboszcz do 1988 roku, czyli przez prawie 23 lata, a później pomagał jako rezydent do śmierci w 1992 roku. Zasłynął jako sprawny organizator życia religijnego oraz dobry budowniczy. W czasie jego proboszczowania powstały w parafii dwie duże kaplice: w 1979 roku w Heliodorowie oraz w 1980 roku na cmentarzu w Szamocinie. Ponadto w 1987 roku został wybudowany dom dla sióstr zakonnych przy ul. Wodnej, który obecnie służy jako wikariat i dom duszpasterski.

W dniach 29-30 czerwca 1977 roku parafia w Szamocinie przeżywała uroczystości związane z Nawiedzeniem kopii cudownego obrazu Matki Bożej Częstochowskiej.

W latach 1988-1992 proboszczem parafii był ks. Wojciech Ławniczak. W tym czasie został przeprowadzony gruntowny remont kościoła parafialnego. W latach 1992-1998 urząd proboszcza pełnił ks. Edward Przybylak, który za swoją pracę duszpasterską i inne działania podejmowane na rzecz miasta i parafii został w 1998 roku uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Miasta Szamocina. Po nim, do 2003 roku, szamocińską parafią zarządzał ks. kan. Zbigniew Sas. W czasie swojej posługi w Szamocinie odznaczył się dużą aktywnością na polu gospodarczym, przeprowadzając szereg remontów i inwestycji, oraz wykazał się szeroką działalnością charytatywną na rzecz mieszkańców parafii.

W 2002 roku zorganizowano uroczystości związane z 80. rocznicą erygowania parafii, którym przewodniczył abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański.

Z dniem 20 grudnia 2003 roku nowym proboszczem mianowano ks. Leszka Jana Marciniaka, który duszpasterzował w Szamocinie do 2014 roku. W czasie jego urzędowania nastąpiła kolejna zmiana granic diecezji w Polsce, w konsekwencji czego parafia szamocińska po blisko 82 latach istnienia, w dniu 25 marca 2004 roku, została odłączona od archidiecezji poznańskiej i przyłączona do archidiecezji gnieźnieńskiej. W tych latach zostało założone w parafii m.in. Towarzystwo św. Wojciecha, a także rozpoczęto organizowanie plenerowego Szamocińskiego Misterium Męki Pańskiej. W 2013 roku przeprowadzono remont kościoła filialnego.

Od dnia 30 czerwca 2014 roku jedenastym z kolei proboszczem jest ks. Krzysztof Madecki. W 2016 roku miała miejsce instalacja relikwii dwóch wielkich orędowników Bożego Miłosierdzia – św. Jana Pawła II i św. Faustyny Kowalskiej. Niekwestionowanie najważniejszą datą we współczesnej historii parafii i miasta był dzień 1 maja 2016 roku, kiedy oficjalnie promulgowano dekret Stolicy Apostolskiej, ogłaszający patronem Miasta i Gminy Szamocin św. Jana Pawła II, papieża. W latach 2016-2017 przeprowadzono m.in. kapitalny remont kościoła parafialnego pw. NMP Wspomożycielki Wiernych.

Parafia szamocińska doczekała się dwóch publikacji opisujących jej historię oraz duszpasterzy. W 2008 roku ukazała się książka Gizeli Szwed, pt. „Z dziejów parafii szamocińskiej”, natomiast w 2017 roku całościowa monografia parafii autorstwa Mikołaja Wełnica, pt. „Pod płaszczem Maryi. Historia parafii Szamocin w latach 1922-2017”. Na progu zbliżającej się 100. rocznicy powstania parafii (w 2022 r.), warto po nie sięgnąć, aby zapoznać się szerzej z dziejami parafii oraz z historiami ludzi, którzy ją tworzyli.